.THBL6869

Nhận Xét về địa danh Xa cam ,Xa Trạch ,Xa cô ...Hớn Quản ,Thủ Dầu Một

Tôi nợ trả lời anh Tường về  địa danh Xa Cam,Xa Trạch ,Xa Cô ...mang ý nghĩa gì ,bắt nguồn từ đâu,các ông bà xưa có kể lại không ? Địa phương có ghi chép truyền  kỳ gì không ? Thật là một chữ không  trong đầu  .Dẫu  thời niên thiếu luôn muốn tìm hiểu tra cứu. Mong tìm những tài liệu của người Pháp thì  với không tới .Tài liệu trước năm 1975 thì không thấy. Mong tìm những tài liệu về Hớn Quản  trên Google cũng  không  thay vào là huyện Hớn Quản mới.Như vậy, tất cả những người mang khai sanh từ Xa Cam ,Xa Trạch ,Quản Lợi ,Xa Cô đơ ,Xa Cô 28..Hớn Quản,Thủ Dầu Một,chết hết thì cái tên cũng xóa theo, huống hồ là ý nghĩa của những địa danh này .

Dầu vậy, tôi cũng có vài nhận xét , bàn vào ,tán ra, sao không nát bàn là vui rồi.Trong phần bàn ra tán vào , tôi xét vài yếu tố ảnh hưởng tới các địa danh này .Có trước khi đồn điền cao su được thành lập hay khi thành lập rồi đặt tên .xác định xong .  Sẽ tìm hiểu ý nghĩa của nó.

A Nhận Xét

1.

Làng Hớn Quản nam giáp Thủ Dầu Một khoảng cách 74 Km.{  Hớn  Quản bây giờ là thị Xã Bình Long  ,Hướng bắc giáp Lộc Ninh  16.1Km theo Google ,Hướng đông  giáp Phước Long  Tây giáp Cambodia.Tây nam Giáp Tây Ninh} được thành lập  tháng 12 năm 1899 tách ra từ Biên Hòa cũ theo sở Tham biện Thủ Dầu Một (Wikipedia ).Tôi tìm thấy được hai tấm hình xưa về Hớn Quản (Wikipedia)

Có hai tấm hình cũ về Hớn Quản không biết vào những năm nào :

a,Hình dưới những chiếc xe bò có mui, được đậu thành hàng trên bãi đất trống ,không có ngôi nhà nào cả .Một số người dân tộc theo những chiếc xe bò này.

b.Chợ búa  là nợi đánh giá sự phồn thịnh và trù phú của một địa phương.Chợ Hớn Quản chỉ là một bãi đất trống.không có nhà .Có lẽ tới ngày họp chợ mọi cư dân khắp nơi trong vùng mang hàng hóa tới bán,Mặt trời đứng bóng Mọi người mang dù, nón lá, nón vải ,nón kiểu tây .Có dù tròn kiểu Tàu .

​

2.

Về  khảo cổ học thì vùng đất Hớn Quản ,Xa Trạch , Xa cam Xa Cô Dơ ...Tôi chưa thấy  những dấu vết gì của người  xưa để lại.Những ngôi mộ cổ của người dân tộc.Khi đào đất chỉ thấy những lớp đất nguyên thủy chưa tìm thấy những đồ dùng hàng ngày  như đồ  gốm hay lưỡi dao ,lưỡi búa để chặt cây rừng trong đất...Tôi cũng không biết có hay không tài liệu về khảo cổ của vùng này.

3.

Về ngôn ngữ học thì chịu thua .Không biết được những sắc dân sống vùng này khi phát âm có âm nào trùng  với Xa Cam  với Xa Trạch Với Xa Cô Đơ có cùng gốc là chữ Xa hay không ?Nhưng có  một điều trên bản đồ cũ còn thấy  xuất hiên những địa danh như : Ấp Shrok Rang ,Srok Phú Miên ,Shrok Trann ,Srok Cua,Sốc Xiêm ......

4.

Người và vật đều bị chiến tranh phá hủy hết.Những cụ sống và làm việc từ  ngày  khai phá đồn diền tới nay đều đã  mất.Hậu nhân  chưa  có một cơ sở nào để bám víu để làm tin.Hay chưa biết đến.

Qua bốn điểm trên tôi cho rằng Xa Trạch ,Xa cam ,Xa Cát,Xa Cô Đơ..Được  đặt tên mới khi  những đồn điền cao su bắt đầu khai phá .Còn hoang vu ,chưa người ở .

Nếu những  nhận xét này là đúng thì ý nghĩa những chữ Xa Trạch ,Xa Cam ,Xa Cô đơ dễ dàng  cắt nghĩa.

B . Ý Nghĩa :Xa Trạch ,Xa cam ,Xa Cô đơ...

Xa Trạch : năm 1907 Louis Jacque thành lập đồn điền  Xa Trạch ,Âm  Xa Trạch   là âm tiếng việt theo tự  Điển Việt Nam do Khai Trí Tiến Đức xuất bản thì chữ Xa có nghĩa trong trường hợp này có nghĩ là " không gần "Trạch : Đầm cỏ, cây cỏ mọc rậm rạp ( Từ QL13 vào Xa Trạch qua một thung lũng lên dốc  nhà bò tới đồn điền Xa trạch chắc  thung lũng này là một đầm cỏ ).Tôi nghĩ rằng người đăt tên địa danh này là người Việt Nam.

Xa Cam : Có thể khai phá vào năm 1912 vì tới năm 1919 thì khai thác mủ .Vì cùng là một ông chủ  nên cùng lấy  chữ Xa làm đầu.Chữ Cam theo Khai Trí Tiến Đức có nhiều nghĩa , nghĩa hợp lý khi hợp với chữ xa là ngọt nghĩa rộng là sung sướng .

Quản Lợi cùng một ông chủ tại sao  bắt đầu bằng chữ Xa .Tôi nghĩ  vì vị trí Quan trọng ở đồn điền này ,Vì   trụ sở chính quản lý mọi việc sinh ra lợi nhuận

Xa Cô đơ và những Xa Cô khác

Xa Cô là âm tiếng việt -Đơ( Deux-Hai) âm tiếng Pháp chỉ  số thứ tự .Theo TĐ Khai Trí Tiến Đức cô cũng có nghĩa là lẻ loi một mình.

Vậy  tất cả những chi nhánh của đồn điền cao su  có  âm Xa Cô ( Có lẽ Thuộc Quản Lợi ) kết hơp với âm tiếng Pháp để phân biệt từng làng dễ nhớ,dễ phân biệt  .Giống như Xa Cát có Làng Sáu,Làng Bảy .Lộc Ninh thì có Làng Một,Làng Hai,Làng Năm , Làng Chín ,Làng Mười ...

Xa Cát : Cát Theo TĐ Khai Trí Tiến Đức nghĩa lành tốt (Cát nhật,cát tường )

Tôi có nhận xét về âm  gốc chữ Xa này giãn dị như vậy.Vì những địa danh này sống vỏn vẹn có một phần tư thế kỷ ( 1907-1972)nó cũng chết theo với số phận  Societe des plantations des terres-rouge làng Hớn Quản.

Như phần đầu tôi đã  viết  đây chỉ là mục bàn ra tán vào về một giả định  mà tôi đã nêu  ra . Góp thêm  ý nhỏ về sự hiểu biết của tôi để anh  T C Tường  cùng các bạn tham khảo .

Ngoan Nguyễn