CHIM TU HÚ – BÀ MẸ BẠC TÌNH VÀ ĐỨA CON TÀN ÁC
Phùng Mỹ Trung
“Khi
con tu hú gọi bầy. Lúa chiêm đang chín trái cây ngọt dần”... - câu thơ
khiến người đọc liên tưởng tới một loài chim hiền lành và xinh xắn như
bất kỳ loài chim ăn trái nào đó. Thật khó tin nổi, tu hú lại là điển
hình của một loài chim vô trách nhiệm và lưu manh bậc nhất.
Bất kỳ loài nào trong tự nhiên chào đời
cũng đều xuất phát từ cái nôi mang nặng đẻ đau và chăm bẵm của đấng
sinh thành. Một mai, khi tiếp nối vòng đời, các loài đếu được thừa
hưởng những nguồn gen và tố chất làm bố/mẹ để yêu thương, để chăm chút
cho những đứa con yêu dấu của mình. Thiên chức làm mẹ và chính tình cảm
với đứa con là sợi dây gắn kết đẹp đẽ nhất mà tạo hoá đã ban tặng cho
muôn loài. Nhưng loài tu hú (Endynamis scolopacea)
được coi là vụng về, không biết ấp trứng lại từ chối phần thưởng quý
giá đó và chính những đứa con của chúng sau này cũng trở thành ác thủ
ngay từ những phút giây đầu tiên được nhìn thấy ánh sáng mặt trời.
Mùa mưa là khoảng thời gian tuyệt vời để
những mầm sống mới bắt đầu hồi sinh trên các cánh rừng mưa nhiệt đới.
Loài thực vật khoác trên mình một tấm áo mới xanh non và đâu đó trong
rừng, các vùng đất ngập nước, từng bụi lau, sậy cũng vươn mình trở nên
rậm rạp hơn. Đó là nơi trú ngụ, làm tổ lý tưởng của một số loài chim
chích đầm lầy thuộc giống Locustella. Đây
cũng là thời điểm thích hợp để chim tu hú thực hiện “thiên chức đẻ nhờ”
mà tổ tiên của chúng đã truyền lại cho chúng trong cuộc sinh tồn.
Trước tiên, tu hú mái tìm một tổ chim chích đã đẻ trứng và tự thưởng
cho mình một quả trứng của loài chim này. Sau khi no nê, bà mẹ gian hùng
này đẻ vào đó một quả trứng của mình. Trứng của tu hú nhỏ gần bằng
kính thước của trứng chim chích, với hoa văn rất giống khiến vợ chồng
nhà chim chích tội nghiệp cứ tưởng đó là trứng của mình
|
|
|
|
Cách hành xữ tàn ác của chim tu hú con Endynamis scolopaceav Ảnh: Phùng Mỹ Trung
|
|
Vì có gen di truyền về “chiến lược” và sự
tinh quái nên tu hú mẹ đủ khôn ngoan nhận biết tổ chim chích mà nó đẻ
nhờ sau một thời gian ấp trứng con của nó sẽ nở ra trước tiên, hoặc ít
nhất thì cũng nở cùng ngày với quả trứng đầu tiên của chim chích. Mặc
dù mới nở ra còn đỏ hỏn và mắt còn chưa nhìn thấy ánh sáng nhưng tu hú
con đã thể hiện bản lĩnh của một ác thủ. Nó nhanh chóng dùng sức mạnh
cơ bắp, đôi cánh và phần lưng để đẩy chú chim chích non tội nghiệp mới
nở cùng những quả trứng còn lại văng ra khỏi tổ. Âm mưu của nó là độc
chiếm nguồn thức ăn nuôi dưỡng bầy con của cặp chim chích bố mẹ
|
|
|
|
Cách hành xữ tàn ác của chim tu hú con Endynamis scolopaceav Ảnh: Phùng Mỹ Trung
|
|
Sau khi hoàn thành “sứ mệnh” vô cùng tàn
nhẫn này, nó lớn lên rất nhanh và suốt ngày kêu réo nguồn thức ăn từ
đôi chim chích nhỏ bé tội nghiệp. Để đáp ứng nhu cầu tham ăn của đứa con
hoang ác thủ to hơn cha mẹ chúng nhiều lần, cặp vợ chồng nhà chích vô
cùng lao tâm khổ lực trong việc tìm kiếm thức ăn.
|
|
|
|
Chim chích mẻ và chim tu hú con Endynamis scolopaceav Ảnh: Phùng Mỹ Trung
|
|
Vì có kích thước quá khổ so với tổ chim
chích nên kẻ ác thủ phải nằm lên trên miệng tổ và miệng không ngớt đòi
thức ăn để đáp ứng nhu cầu mau lớn. Khi đã đủ lông, đủ cánh, nó sẽ bay
đi không một lời hàm ơn kẻ nuôi dưỡng nó thành thục. Và rồi, một ngày
kia, biết đâu nó lại đẻ nhờ chính vào cái tổ “bố mẹ nuôi” của mình.
|
|
|
|
Chân dung kẻ ác thủ Endynamis scolopaceav Ảnh: Phùng Mỹ Trung
|
|
Hiện tượng
“đẻ nhờ” của chim tu hú là một hiện tượng kỳ quái, tàn ác và vô cùng
nham hiểm trong thế giới tự nhiên. Nguyên nhân vì sao mà chim tu hú con
ngay khi chào đời đã có cách "hành xử" lưu manh đến như vậy?... Chim
tu hú mẹ không tha mồi nuôi con được vì chim mẹ chuyên ăn sâu, ăn cả
những con sâu có nọc độc. Đối với chim tu hú đã trưởng thành, cơ thể
của chúng sẽ miễn nhiễm với độc tố của sâu độc; Còn chim tu hú con chưa
có hệ thống miễn nhiễm, nên nếu ăn phải sâu độc có thể sẽ phải bỏ
mạng. Chính vì thế mà tu hú mẹ phải nhờ đến các loài chim khác nuôi con
mình. Đó cũng là mảnh ghép đặc biệt trong bức tranh sinh động về cuộc
đấu tranh sinh tồn và duy trì nòi giống của muôn loài trong thiên nhiên
hoang dã.
Tu hú có tên khoa học là Endynamis scolopacea.
Chim trống có bộ lông hoàn toàn đen với ánh xanh thẫm. Chim mái lông
lốm đốm đen nhạt và trắng, mặt lưng nâu đen nhạt, có ánh xanh lục và
lốm đốm trắng. Đầu chim mái màu hơi nhạt hơn và hung hơn, các điểm
trắng ở đây dài ra thành các vệt dọc, ở lông cánh và lông đuôi các vệt
trắng chuyển thành các vằn ngang không đều; mặt bụng trắng có vằn đen
nhạt.
Chim non lông đen toàn thân, nhưng sau kỳ thay lông đầu
tiên nó đã chuyển thành bộ lông gần như chim mái. Chim trống thì có bộ
lông đỏ trong một thời gian rồi chuyển dần sang bộ lông trưởng thành
với mắt đỏ, mỏ xanh xám, gốc mỏ đen, chân xám chì.
Tu hú phân bố ở Thái Lan, Lào, Campuchia,
Việt Nam, Đông nam Trung Quốc và Mã Lai. Ở Việt Nam, chim tu hú phân
bố ở khắp các vùng đồng bằng và vùng trung du. Vào mùa Đông ở miền Bắc
rất ít khi gặp loài này vì phần lớn chúng bay về phương Nam tránh rét
www.vncreatures.net