Cổ Học Tinh Hoa
Nghe
Tải xuống để lưu giữ
Liêm, Sỉ là tính rất hay của loài người, vì người mà không liêm thì cái gì cũng lấy, không sỉ thì việc gì cũng làm. Người mà đến thế là người vất đi, không khác chi giống vật. Nhất những bậc đứng chủ trương việc nhà, việc nước mà vô liêm, sỉ thì nhà phải suy bại, nước phải nguy vong.
Nghĩ cho kỹ, thì sỉ cần hơn liêm: người không liêm làm những việc bất nghĩa, căn nguyên cũng ở vô sỉ mà ra.
Đức Khổng nói: “Hành kỷ hữu sỉ” nghĩa là giữ mình biết làm sằng là xấu hổ. Thầy Mạnh nói: “Nhân bất khả vô sỉ” nghĩa là người ta không biết xấu hổ thì không được.
Than ôi ! thế mà ngày nay, nhân tình phản trắc, phong tục suy đồi, người ta quên cả liêm, sỉ, không kể chi đến người thường, thậm chí đến bọn sĩ phu cũng chan chan như thế cả. Ôi ! Nếu gọi là sự xấu hổ chung cho cả nước, cũng không phải là nói ngoa.
Tuy vậy, mùa đông rét mướt, tùng, bách vẫn xanh, mưa gió tối tăm, gà sống vẫn gáy. Đời tuy hôn mê, vẫn có người tỉnh.
Ông Nhan Chi Suy làm sách “Gia Huấn” có thuật câu chuyện rằng:
Một viên quan nói với ông: “Tôi có đứa con 17 tuổi học đã thông. Tôi cho nó học tiếng nước Tiên Ti, tập gẫy đàn tì bà, lớn lên theo hầu đám công khanh, thì thế nào rồi cũng được sung sướng.”
Nhan Chi Suy nghe nói, nín lặng không trả lời. Sau về nhà bảo con cháu rằng:
“Người này dậy con lạ thay. Như ta, nếu học cách ấy, dù cho được phú quý đến đâu, ta cũng không mong cho các con như vậy.”
Những kẻ quân bỏ hết cả liêm, sỉ, chỉ biết chăm chăm nịnh đời, xem câu chuyện này nghĩ chẳng đáng thẹn lắm ru !
Vô Danh
Lời Bàn: Bài này thực đã như một tiếng than cho đời mà ngán cho người. Than ôi ! Người đời ngày nay tính có phải là “vô liêm sỉ”, “bất tri sỉ” cả không ? Nếu quả vậy ta ngậm ngùi than thở là phải. Vì hai cái “liêm,” “sỉ” thực đã như hai cái cốt nền của Đạo Đức. Ở đời còn liêm sỉ thì hiếu, đễ, trung, tín, lễ, nghĩa còn được chứ liêm sỉ đã mất, nhất là sỉ, thì còn gì là luân thường đạo lý, và mong cậy vào đâu nữa. Con người mà đã đến vô sỉ thì tuy mặc áo, đội mũ mà như con chim, con muông còn cái gì là kiêng nể mà không dám làm.
tamthucviet
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét