Nguồn :
Ebola con virus quá nhỏ , nhưng thật chết người !
Theo Tổ chức Y Tế Thế Giới WHO
(17/10/2014) con số người lây nhiễm Ebola hiện nay là 9000 và đã có 4500
người chết. Tuy nhiên theo WHO cho đến cuối năm 2014 này con số 10000
ca lây nhiễm mới mỗi tuần tại Guinea, Liberia, Sierra Leone có khả năng
xảy ra.
Đây là một đại dịch. Không phải vì thế giới nghèo mà hiện tại chưa có thuốc chữa thích hợp chống lại căn bệnh này, căn bệnh "quái ác" từ tính chất "tinh khôn" của con Virus Ebola .
Đây là một đại dịch. Không phải vì thế giới nghèo mà hiện tại chưa có thuốc chữa thích hợp chống lại căn bệnh này, căn bệnh "quái ác" từ tính chất "tinh khôn" của con Virus Ebola .
Ebola, con virus này thật sự đáng
sợ vì nhiều lý do , nhưng không phải nó trực tiếp giết bạn , nó gián tiếp giết người qua việc "đánh lừa" hệ miễn dịch bệnh nhân.
Suốt thời gian chiến đấu chống lại
con virus này, phản ứng từ hệ miễn dịch của bạn đã tàn phá phần còn lại trong
cơ thể bạn, mang lại sự yếu ớt cùng rò rỉ các mạch máu.
Lập tức, máu và huyết tương của
bạn
bị dồn ra ngoài từ các lỗ chân lông hay các lỗ khác. Bắt đầu xâm nhập
vào cơ thể bệnh nhân, công việc trước tiên của loài Ebola này la` tìm
cách tước hết khả năng phòng vệ của chúng ta.
Làm sao chúng tước đoạt khả năng của hệ miễn dịch của bệnh nhân , đó là
lý do khoa học ví von nó là con virus "thông minh"(smart) chẳng khác gì
lối ví von con HIV.
LÀM SAO NÓ VÀO ĐƯỢC CƠ THỂ CON
NGƯỜI
Ebola là chủng loại filovirus . Filovirus là giống
vi khuẩn có kiến trúc từ các dãi đơn RNA thuộc dòng Filoviridae có cách sinh sản
và thể hình khác biệt ví dụ virus Ebola và virus Marburg những chủng virus gây
sốt và xuất huyết các lỗ trong người thông ra ngoài (thất khiếu)
thất khiếu: 7 lỗ trong cơ thể thông ra ngoài gồm : lỗ chân lông tóc, tai, mắt, mũi, miệng, hậu môn, lỗ tiểu hay tiết niệu ,[dhl]
. Những loại này thuờng gọi là
RNA viruses.
Ngang đây chúng ta tạm giải thích
RNA là gì ?
RNA là ribonucleic acid, hiện diện
trong tế bào sống. Nhiệm vụ chính yếu là "một sứ giả" (messenger) mang "bức thư chỉ dẫn" của DNA trong nhân tế bào cho việc tổng hợp protein. RNA không mang thông
tin cùng mật mã về di truyền như DNA
trong nhân tế bào. Ebola virus có hình dạng một chuỗi hạt (particles) gồm 7 loại cấu
trúc của protein dài khoảng vài nm -nina mét (phần tỷ của mét )
1 nina met = 10-9
Ebola có tính chất đặc biệt, tuy
là một dãi đơn RNA nhưng lại mang thông tin về di truyền (genetic information)
nên tự nó lại có thêm chức năng tự sao bản (replication) để sinh sôi nảy nở thêm.
cấu trúc Ebola từ một chuổi hạt protein rất nhỏ làm lớp bọc ngoài cho môt dải đơn (single strand) mang chất liệu di truyền .
Chúng sống
mạnh trong máu, nước bọt, mồ hôi, các chất nhầy cùng khi mửa của bệnh nhân.
Chỉ một tuần lễ sau dấu hiệu sốt
bệnh, trong một phần năm muỗng cà phê máu của bệnh nhân có thể có đến 10 tỷ con
virus Ebola.
Để dễ so sánh chúng ta thấy rằng
trong một phần năm muỗng cà phê máu của bệnh nhân HIV chưa chữa trị chỉ chứa 50
ngàn tới 100 ngàn , hay trong máu của bệnh nhân chưa chửa trị hepatitis C (siêu
gan C) chỉ có 5 triệu tới 20 triệu con thôi. Như vậy sự sinh sôi nảy nỏ của
dòng Ebola rất kinh sợ.
Khi con Ebola đã có cơ hội xâm nhập
vào cơ thể nạn nhân, ví dụ vết cắt hay vết trầy hay ngay cả khi người nào sờ
vào mũi , miệng, ngay cả mắt những chất nhầy bám vào tay họ thế là con virus
này có cơ hội hoạt động rất nhanh. Như thế nguyên nhân lây truyền thứ nhất là SỰ
ĐỤNG CHẠM (touching)
LÀM THẾ NÀO EBOLA GIẾT NẠN NHÂN ?
Khi đã lọt vào máu nạn nhân, con
virus "tinh khôn" này nhắm mục tiêu tấn công trước các tổng hợp
interferon của tế bào trong cơ thể nạn nhân. Tổng hợp interferon (interfering :
can thiệp) tạo ra nhằm chống lại xâm nhập của virus với tính năng
ức chế tính sao bản (sinh sôi nảy nở) loại virsus đó bằng cách báo động cho hệ
thống miễn dịch (immune system) rằng đang có "kẻ địch" xâm nhập .
Nếu ví von thì con Ebola thật
"thông minh" đã tính trước đường đi nước bước như vậy rồi.
Nếu kềm hay tiêu diệt được các tổng
hợp interferon đó, rõ ràng con Ebola đã phá được "cổng thành"
trong việc "chinh phục" cơ thể nạn nhân.
CON EBOLA "TINH RANH"
Con Ebola sẽ "bắt cóc"
tiến trình báo động trên nhằm ngăn ngừa hoạt động của hệ miễn dịch bằng
cách gắn một loạt protein cồng kềnh vào các "lính báo động " tức là interferons. Khi
đã cồng kềnh như thế thì các "lính báo động " không làm sao lọt vào
các tế bào mà "báo"được. Hệ miễn dịch từ đó vẫn "ngủ
yên" không biết "kẻ thù" đang tiến vào. Thế là Ebola tha hồ
hành động !
Giờ con Ebola mới lộ "bộ mặt hung
ác" bằng cách sinh sôi nảy nở vô số trong thời gian nhanh chóng. Tiếp đến chúng
tấn công cơ quan nội tạng trong người , giết hại các tế bào trong đó còn làm
cho hàng loạt tế bào vỡ nát. Các phế liệu tích chứa cả virus giờ lại tuôn vào
máu nạn nhân. Đến thời điểm này hệ miễn dịch trong người mới "choàng tỉnh
giấc " lật đật, phản ứng nhưng đà quá trễ ! Thay vì diệt con virus tinh
ranh kia, hệ tự vệ của nạn nhân lại làm "nát" nạn nhân từ bên trong
ra ngoài .
Theo Tổ Chức Y Tế LHQ-WHO- con
virus Ebola có khả năng giết hại đến 70% con số nạn nhân. Hiện nay chúng ta
cũng chưa đoan chắc tỷ lệ này ngang đâu khi con số bệnh nhân càng ngày càng lan
nhanh trên thế giới, nhất là tại Phi châu.
TRIỆU CHỨNG CĂN BẢN CỦA EBOLA
biểu hiện cùng triệu chứng căn bản bắt đầu trong vòng 10 ngày đầu như sau -sốt
-đau đầu dử dội
-các khớp và cơ bắp đau đớn
-chóng mặt
-yếu hẳn đi
Tiếp theo đó , triệu chứng càng nguy ngập hơn -mữa ói
-tiêu chảy ra cả máu
- mắt như máu
-đau bụng dữ dội
- gầy rọc đi
Mắt ứa máu, gần tử vong nạn nhân xuất huyết ở lỗ chân lông, tai , mũi , hậu môn cùng ruột hay xuất huyết nội
TRIỆU CHỨNG CĂN BẢN CỦA EBOLA
biểu hiện cùng triệu chứng căn bản bắt đầu trong vòng 10 ngày đầu như sau -sốt
-đau đầu dử dội
-các khớp và cơ bắp đau đớn
-chóng mặt
-yếu hẳn đi
Tiếp theo đó , triệu chứng càng nguy ngập hơn -mữa ói
-tiêu chảy ra cả máu
- mắt như máu
-đau bụng dữ dội
- gầy rọc đi
Mắt ứa máu, gần tử vong nạn nhân xuất huyết ở lỗ chân lông, tai , mũi , hậu môn cùng ruột hay xuất huyết nội
Dịch Ebola lan như thế nào?
đụng chạm là khả năng dễ lây của Ebola
Ebola tuy khó lan nhanh như các
loại cảm cúm, bởi vì nó không truyền qua không khí (airborne), đổi lại Ebola rất
"chai lì " ! Tương tự với cảm , virus Ebola hay các hạt mầm bệnh này
tồn tại ở thể dạng khô, như tay nắm cửa, mặt bàn tới vài giờ đồng hồ. Khác với
các loài cảm những thứ tác động tới đường hô hấp trước, Ebola có thể sống khỏe
trong các dạng lỏng của cơ thể như máu , nước miếng tới vài ngày ở nhiệt độ
bình thuờng. Hiện nay y khoa còn khám phá nó xuất hiện trong tinh dịch bệnh
nhân nam tới 3 tháng sau thời gian họ lành bệnh. Như thế, dù có lành bệnh khả
năng lây lan Ebola còn qua đường sinh dục trong những tháng đầu.
Có một điều chúng ta có thể đỡ lo
người Ebola chỉ có khả năng lây bệnh khi bắt đầu tỏ rõ triệu chứng căn bệnh. Khả
năng lây xảy ra khi số virus trong cơ thể bệnh nhân đã phát triển một số lượng
đồ sộ .
Ebola có tiềm năng tăng nguy cơ
giết người nhanh hơn. Bằng cách nào? Theo báo cáo gần đây tại Liberia , vì
virus Ebola có nhiều trong máu bệnh nhân nên khả năng lây nhiễm cho người chăm
sóc cao hơn bao giờ hết. Đặc biệt ở đây, LHQ không trang bị đủ số áo quần bảo vệ
cho họ nên số y tá càng lúc càng bị lây nhiễm , cạn người làm việc.
CHỮA TRỊ NHƯ THẾ NÀO ?
phương pháp tẩy uế áo quần bảo vệ tại Đức-hình ảnh quá công phu
khi so với áo quần bảo vệ trị bệnh cúm gà [theo hinh duoi ]thì áo quần về Ebola kềnh càng gắt gao hơn nhiều
Trị Ebola rõ ràng nguy hiểm và tốn
kém
Khó mà tin rằng bất cứ ai sống
sót từ Ebola, có thể phục hồi nhanh chóng. Có hai người Mỹ từng phục hồi và có
hàng ngàn người từ Guinea, Liberia, hay Sierra Leone đã từng được phục hồi.
Điều kiện đòi hỏi cách chữa và dụng
cụ bảo vệ phải đầy đủ và toàn diện đó là đòi hỏi cho cơ may sống còn tới bệnh
nhân. Đòi hỏi gắt gao nhất là các y sĩ và bệnh viện phải đặt bệnh nhân lâm sàng
trong tình trạng chăm sóc gắt gao trong một thời gian đòi hỏi phải nghiêm ngặt. Tại
Châu phi những vùng dân trí thấp có một số nơi trốn bệnh viện lại còn chống đối
giết hại nhân viên y tế là một trở ngại lớn. Sự thiếu thốn nghèo khó tại đây
cũng là một trở ngại quá lớn khác.
Hoa kỳ là một nước đầy đủ mọi
phương tiện nhưng cũng rất lo ngại về Ebola. Hiện nay đã có hai người Mỹ, Nancy
Writebol và Dr. Kent Brantly đã chính thức rời bệnh viện Đại Học Emory tại
Atlanta. Một số thuốc men trong vòng thử nghiệm cùng cách chữa trị truyền thống
từng áp dụng cho hai bệnh nhân này , những người từng phục vụ cứu người tại
Châu Phi.
Khái quát cách chữa trị này như
sau :
-cho các cơ quan trong người làm
việc với sự liên tục đưa chất liệu lỏng vào tĩnh mạch dùng bổ sung chất lỏng
trong cơ thể bị hụt trầm trọng
-thông hơi : cho phổi bơm oxygen
đi khắp người bệnh nhân
-thuốc :giữ vững áp huyết vì áp
huyết bệnh nhân đang xuống thấp một cách nguy hiểm
Đó là cách để có cơ may sống sót
. Nhưng lại quá đắt tiền
Theo số hóa đơn vừa qua tai Mỹ,
giá thành nằm bệnh khoảng trên 1000 đô la cho 1 giờ đồng hồ!
cô y tá gốc Việt Nina Phạm người bị lây nhiễm đang phục hồi
Đó là nguyên nhân tại các nước
nghèo khổ Tây Phi người ta đa số bệnh nhân trốn về nhà và "chờ chết"
!
THAY CHO LỜI KẾT
NHỮNG CUỘC CHẠY ĐUA ĐẦY "KỊCH TÍNH"
Khoa học đang chạy đua lên tận Sao Hỏa. Các cuộc chạy đua về kỹ thuật thông tin tân kỳ nhất cũng rầm rộ phát triển không kém đi kèm với những máy tính siêu tốc mà cách đây vài thập niên không ai ngờ tới. Về mặt quân sự , con người có những cuộc chạy đua "ngoạn mục" với những vũ khí kinh khủng nhất cùng các loại máy bay chiến đấu siêu âm tân kỳ với hỏa lực dử dội nhất.
Mỉa mai thay, con người vẫn "chạy lẹt đẹt" theo sau không bao giờ đua kịp với những con siêu vi vô cùng bé nhỏ. Từ HIV tinh ranh, các dòng FLu đa năng, và đến bây giờ là Ebola bí hiểm...Tình trạng kháng thuốc của các dòng virus từng được biết nay đã thay đổi đột biến kèm theo sự tăng thêm về con số "chủng loài" virus mới hơn.
Ngoài hậu quả chiến tranh, thiên tai, loài người còn rơi bao nước mắt đưa tiễn người thân ra đi quá sớm vì chứng ung thư , SIDA ...vẫn hoài thuơng cảm chứng kiến bao trại phong cùi vẫn bị sống cách ly xã hội. Nay là hiểm họa của những đại dịch tiếp tục ló dạng đe dọa sự tồn vong nhân loại Phải chăng con người đã chính thức trở tay không kịp với sự phát triển , biến thể của các dòng vi khuẩn...cho đến lúc chúng trở thành sức mạnh vạn năng ?
Cho đến một thời điểm xã hội loài người không cần phải chạy đua chiến tranh để tiêu diệt lẫn nhau nữa, vì đã có thế giới của siêu vi , những con vật bé nhỏ làm giùm, tiêu diệt giúp rồi.
Nếu quả đúng , thế thì thật mỉa mai và thậm vô ích cho những cuộc chạy đua đầy kịch tính của loài người mà chúng ta từng chứng kiến hôm nay .
DHL biên soạn
18/10/2014
18/10/2014
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét