Trích dẫn từ diễn đàn hoangsa.org
1. Tháng 5/2009, gần tròn 20 năm sau sự biến Thiên An Môn…
Quảng trường Thiên An Môn ở Bắc Kinh những ngày này vẫn vậy: Cổng Thiên An với bức ảnh lớn của Mao Trạch Đông quay mặt về hướng nam, nhìn thẳng ra tượng đài tưởng niệm các anh hùng nhân dân và lăng Mao Trạch Đông. Điều lạ duy nhất là ở trước tượng đài kỷ niệm các anh hùng nhân dân, người ta đặt một tấm ảnh rất lớn của Tôn Trung Sơn.
Từ xưa tới nay không thấy như vậy, nay không hiểu vì lý do gì người ta lại cho hai ông Mao Trạch Đông và Tôn Trung Sơn quay mặt nhìn nhau giữa quảng trường. Ông Tôn Trung Sơn có còn sống chắc chắn không hài lòng khi nhìn thấy đất nước Trung Quốc dưới thời ông Mao. Ngay cả Trung Quốc đổi mới ngày nay có lẽ cũng khác so với hình dung của Tôn tiên sinh về chính trị.
Tôn Trung Sơn là người chủ trương xây dựng chính thể cộng hòa, ông bị ảnh hưởng bởi tư tưởng phương Tây. Cuộc cách mạng Tân Hợi năm 1911 do ông lãnh đạo đã lật đổ chế độ phong kiến nhà Thanh để thành lập Trung Hoa Dân Quốc - nền cộng hòa lâu đời nhất ở Đông Á. Tiếc là nỗ lực xây dựng nền cộng hòa thực sự của ông đã không được hiện thực hóa trên đất nước Trung Quốc.
Tưởng Giới Thạch, người thay thế ông lãnh đạo Trung Hoa Dân Quốc vào năm 1925, đã chỉ lo lắng tới việc điều binh khiển tướng để tiêu diệt đảng Cộng sản của Mao Trạch Đông nhằm thống nhất Trung Quốc, hơn là cố gắng xây dựng một chính thể cộng hòa giữa thời buổi loạn lạc.
Mao Trạch Đông thống nhất Trung Quốc vào năm 1949, thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Tuy vậy, nền cộng hòa của Mao Trạch Đông khác với ý niệm cộng hòa mà ông Tôn Trung Sơn đã hình dung. Thực chất, cho tới nay, đã 60 năm trôi qua, đó là nền chính trị cộng sản do gần như một đảng duy nhất lãnh đạo.
Năm 2009 này là kỷ niệm 60 năm lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, cũng đồng thời là năm kỷ niệm nhiều ký ức không mấy vui vẻ với chính quyền Bắc Kinh. 60 năm Đài Loan bị chia tách vẫn chưa về với đất mẹ (1949), 50 năm cuộc nổi dậy bị đàn áp của người Tây Tạng (1959), 20 năm cuộc biểu tình đòi dân chủ lịch sử của sinh viên ở Thiên An Môn (1989) và 10 năm sự kiện Pháp Luân Công (1999). Để duy trì quyền lực tập trung và lãnh thổ, chính quyền đã có những biện pháp mạnh tay với tất cả những hiện tượng đòi ly khai, độc lập và dân chủ như vậy trong suốt 60 năm qua.
2. Nền cộng hòa tư sản theo tinh thần cách mạng Pháp chưa bao giờ thực sự tồn tại ở Trung Quốc. Ông Tôn Trung Sơn nếu muốn nhìn thấy một Trung Quốc như vậy thì dưới suối vàng, ông đã phải thất vọng.
Nền cộng hòa mà Tôn Trung Sơn nhen nhóm từ đầu thế kỷ 20 tại sao không thể kéo dài thành công ở Trung Quốc? Tại sao ngay từ khi cách mạng Tân Hợi mới thành lập, đã xuất hiện một Viên Thế Khải âm ưu tự phong mình là hoàng đế hơn là hài lòng với chức vị tổng thống của nền cộng hòa?
Gần 100 năm từ cách mạng Tân Hợi, 60 năm CHND Trung Hoa, Trung Quốc vẫn được lãnh đạo bởi chế độ tập quyền phảng phất nét phong kiến với những vị “hoàng đế” đầy quyền lực nối tiếp nhau “kế vị”. Cho dù tên gọi có thể khác, cho dù tính chất đã bị giảm nhẹ nhưng tinh thần của một nhà nước đế chế vẫn còn đó, chưa khác đi và vẫn chưa thể khác đi.
Phương Tây phê phán Trung Quốc mất dân chủ, nhân quyền. Trung Quốc nói mỗi quốc gia có bối cảnh riêng, Trung Quốc chọn con đường mang “màu sắc Trung Quốc”. Với những người coi tự do dân chủ là những khái niệm phổ quát mang tính toàn cầu thì Trung Quốc đang ngụy biện. Nhưng nhìn sâu vào một Trung Quốc trong lịch sử thì nhà cầm quyền Trung Quốc không phải là không có lý của họ.
3. Khu vực thành Bắc Kinh có một bố cục hoàn hảo về mặt phong thủy. Trục thẳng xuyên từ bắc tới nam thành phố nằm trên một đường long mạch dài 17km, người Trung Quốc gọi đó là đường trung trục vĩ đại. Đường thẳng này đi xuyên qua toàn bộ những kiến trúc quan trọng nhất của thành Bắc Kinh từ cổng thành phía bắc (nay là lầu Phong Thủy) cho tới Tử Cấm Thành, Thiên An Môn, lăng Mao Trạch Đông… và cả sân vận động Tổ Chim hiện đại.
Tất cả những di tích quan trọng về chính trị đều nằm trên một đường thẳng chính là đường long mạch của Bắc Kinh. Cấu trúc này mang hình dáng một con rồng - biểu tượng của chế độ quân chủ chuyên chế hơn 2.000 năm từ khi Tần Thủy Hoàng thống nhất Trung Quốc.
Công trình sư Nguyễn An, người Việt Nam, đã vẽ kiểu
và xây kinh đô Bắc Kinh với kiến trúc được công nhận là toàn mỹ.
Tượng đài tưởng niệm các anh hùng nhân dân là một cột bê tông lớn cắm thẳng xuống đường long mạch đó và nhìn thẳng về phía Tử Cấm Thành. Nguồn tin phi chính thống nói rằng việc cắm một cột bê tông xuống đất như vậy không chỉ nhằm mục đích tưởng niệm các anh hùng mà còn để “thiến rồng”, không để cho chế độ quân chủ phong kiến ngóc đầu dậy. Việc phá hẳn một cổng thành ngay trước Thiên An Môn để đặt lăng Mao Trạch Đông ở đó cũng có ý nghĩa quan trọng về mặt phong thủy.
Tuy vậy, anh linh của các anh hùng dân tộc mà tấm bê tông kia tưởng niệm chỉ khiến cho con rồng quân chủ không thể ngóc đầu dậy về mặt hình thức. Xét về bản chất, hơi hướng của nền quân chủ tập quyền vẫn còn ngay trong thời đại ngày nay. Nói cách khác, tập quyền có cơ sở văn hóa lâu dài trong đời sống chính trị và văn hóa chính trị của Trung Quốc.
Khởi điểm là vào năm 221 trước Công nguyên, khi Tần Thủy Hoàng thống nhất Trung Quốc sau một giai đoạn các quốc gia hỗn chiến. Lần đầu tiên, một nhà nước phong kiến tập quyền mạnh cai trị trên một vùng lãnh thổ rộng lớn. Tần Thủy Hoàng bị không ít người phê phán là bạo tàn khi cai trị dân tộc một cách khắc nghiệt. Ông bắt dân xây Vạn Lý Trường Thành, đem quân đội mở mang bờ cõi làm cả triệu người bỏ mạng.
Tuy vậy, nhà Tần ra đời là một bước ngoặt, đem lại những thay đổi lớn lao cho Trung Quốc. Quan trọng nhất là kể từ đó, Trung Quốc định hình mình như một đế chế chung với bờ cõi mênh mông chứ không còn là tập hợp những tiểu quốc luôn tìm cách thôn tính lẫn nhau.
Ai đã xem bộ phim nổi tiếng Anh hùng của đạo diễn Trương Nghệ Mưu mới thấu hiểu tinh thần này của Trung Quốc. Bộ phim kể về những thích khách đi ám sát Tần vương với những tình tiết bất ngờ. Bất ngờ nhất là khi Tần Vương hiểu ra sự thực rằng thích khách Tàn Kiếm đã có cơ hội giết mình nhưng đã không làm vậy. Khi được hỏi tại sao, Tàn Kiếm đã viết lên cát hai chữ: THIÊN HẠ.
Thống nhất được thiên hạ quan trọng hơn số phận của những cá nhân; để thống nhất cần một chính thể tập quyền. Tập quyền, chuyên chế chưa chắc đã dễ chịu với nhiều cá nhân nhưng nó đóng vai trò quan trọng để duy trì Trung Quốc như một Đại Quốc. Xuyên suốt cả một lịch sử “tan rồi lại hợp, hợp rồi lại tan”, người Trung Quốc, đặc biệt là giới tinh hoa chính trị, có lý do để lo sợ sự đổ vỡ thành từng phân mảnh của một nước Trung Hoa lớn, họ phải tìm cách giữ lấy và bành trướng hơn nữa đất nước Trung Quốc bằng cách duy trì quyền lực tập trung.
Bắc Kinh đã thực hiện nhiều động thái rất quyết liệt trước tất cả những diễn biến đòi tự do, dân chủ, ly khai của một bộ phận trong nước cũng như những tranh chấp biên giới lãnh hải với nhiều quốc gia láng giềng. Trung Quốc phải bá quyền để duy trì một nước Trung Hoa lớn.
4. Đi khắp đất nước Trung Quốc, lại càng thấy có vẻ như bá quyền đã trở thành một cái gì đó thuộc về bản sắc của đất nước hơn một tỷ dân này. Nơi nơi từ Vạn Lý Trường Thành tới Tử Cấm Thành, Trung Quốc bao giờ cũng thể hiện ra cho thế giới thấy sự vĩ đại, to lớn và vượt trội của nó. Một điển hình là các tòa nhà lớn, di tích lớn của Trung Quốc, từ cổ chí kim rất hay có hai con sư tử đứng canh hai bên cổng. Theo phong thủy, một con đè chân lên một quả cầu thể hiện tinh thần BÁ QUYỀN THIÊN HẠ, còn con kia đè chân lên một con sư tử con thể hiện tinh thần MẪU NGHI THIÊN HẠ. Sư tử theo phong thủy phát ra bá khí, và Trung Quốc vẫn khao khát duy trì bản sắc bá quyền.
Trương Nghệ Mưu đã mất ba năm để viết kịch bản cho bộ phim Anh hùng. Bộ phim đã thành công vang dội không chỉ bởi nghệ thuật mà còn bởi thông điệp mang tính tư tưởng của nó. Trương Nghệ Mưu đã thay mặt rất nhiều người Trung Quốc nói lên tham vọng nhất thống thiên hạ của một cường quốc. Tham vọng bá quyền đã trở thành một truyền thống văn hóa hay nói chính xác hơn là một ý thức hệ của dân tộc Trung Hoa.
Xóa bỏ một chính thể đã khó, xóa bỏ một ý thức hệ còn khó hơn nhiều. Ngay kể cả khi chính thể thay đổi nhưng ý thức hệ vẫn thế thì về bản chất, mọi thứ vẫn ở trạng thái nguyên trạng. Trong lịch sử, Mao Trạch Đông đã thực hiện cuộc cách mạng văn hóa phá bỏ hết mọi tàn tích phong kiến để nhanh chóng tiến lên thế giới đại đồng. Nhưng ngay chính cái quyết định phá bỏ mọi tàn tích phong kiến đã thể hiện bản chất bá quyền một cách rất phong kiến của chính quyền thời đó.
Nếu như người ta nói rằng nước Nga man rợ không thể tồn tại nếu thiếu ngọn roi hung bạo của Pie Đại Đế thì cũng có thể nói rằng Trung Hoa mênh mông không thể tồn tại nếu thiếu thanh gươm bá quyền của Tần Thủy Hoàng. Nước Nga đã tìm thấy cho mình một sa hoàng mới thì Trung Quốc vẫn phải tìm kiếm những hoàng đế mới. Trong não trạng của đa số người dân, Trung Hoa phải tồn tại như vậy, không thể khác được.
Con đường tới một xã hội dân sự mạnh với quyền lực được phân chia còn rất dài ở Trung Quốc. Không phải học giả và chính trị gia Trung Quốc không hiểu tự do dân chủ kiểu Tây phương là thế nào, họ thừa sức để thấu hiểu. Nhưng thể chế chính trị hiện tại phải tồn tại để bảo vệ chính nó và không chỉ thế, phản ánh một phần bản sắc và não trạng của một dân tộc.
E rằng, mọi cố gắng đấu tranh dân chủ kiểu Thiên An Môn năm 1989 hay Hiến chương 2008 vừa rồi của nhiều trí thức Trung Quốc sẽ chỉ như con sư tử con nằm bẹp dưới đôi chân khổng lồ của con sư tử mẹ là chính quyền Trung Quốc, với bệ đỡ là 2.000 năm văn hóa tập quyền.Thanh Trang
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét