-
Phạm Thảo Nguyên
LTS.
Người ta biết nhiều đến Nhất Linh như một nhà văn thủ lĩnh nhóm Tự Lực
Văn đoàn, người đã cùng các bạn văn tạo ra một cuộc cách mạng trong văn
chương và ngôn ngữ Việt Nam những năm 30 của thế kỷ trước, mà ảnh hưởng
còn sâu rộng cho tới bây giờ. Nhưng có lẽ ít người biết hơn, tờ tuần
báo mà ông làm làm chủ bút, tờ Phong Hoá (và hậu thân của nó là tờ Ngày
Nay), nơi quy tụ các cây bút của TLVĐ và bè bạn, cũng là tờ báo trào phúng
đầu
tiên của
nước ta. Mục đích này của báo được quảng bá lần đầu trong
Phong Hoá số 13 (số cuối cùng do ông Phạm Hữu Ninh, người sáng lập báo
điều khiển, sau đó bán lại cho Nhất Linh) :
Bàn
một cách vui về các vấn đề cần thiết
- Xã
hội, chính trị, kinh tế - nói rõ về hiện tình trong nước.
Hai "nhân vật" chủ chốt của biếm hoạ
Việt Nam chính cũng được sinh ra trên các trang báo Phong Hoá
và từ đó đi vào văn học, vào đời sống thường ngày của người
Việt : Lý Toét và Xã Xệ. Nhất Linh, dưới tên hoạ sĩ Đông Sơn, chính là
cha đẻ của Lý Toét. Nhân kỉ niệm lần thứ 49 ngày ông qua đời (7.7.1963
- 7.7.2012), Diễn Đàn trân trọng giới thiệu với bạn đọc bài biên khảo
dưới đây của tác giả Phạm Thảo Nguyên, cùng với bài của
Nguyễn Tường Thiết về cái chết của ông và của Thái Kim Lan, hồi ức về cuộc tiễn đưa nhà văn của nhân dân Huế.
Cùng với cụm ba bài viết này, chúng tôi
cũng vui mừng thông báo với bạn đọc, hai tờ Phong Hoá và Ngày Nay đã
được một nhóm bạn tâm huyết với TLVĐ (trong đó có chị Phạm Thảo Nguyên)
số hoá hoàn toàn, và sẽ được công bố trên mạng từ ngày 22.9 năm nay, kỉ
niệm 80 năm ngày tờ Phong Hoá ra số đầu tiên dưới quyền điều khiển của
chủ bút Nhất Linh (số 14, ra ngày 22.9.1932). Chi tiết sẽ được thông báo sau.