Giàn khoan HD 981 dưới mắt một chuyên gia về VN

Mặc Lâm, biên tập viên RFA, Bangkok
2014-05-08

Giàn khoan HD 981 của Trung Quốc hoạt động bất hợp pháp

(Nguồn nguyentandung.org)

Tình hình Biển Đông sôi sục vá có dấu hiệu một cuộc chiến có thể diễn ra sau khi Trung Quốc ngang nhiên kéo giàn khoan HD 981 vào khu đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Mặc Lâm phỏng vấn GS Carl Thayer khi ông đang có mặt tại đây theo lời mời của Việt Nam và quan sát các diễn tiến của vụ này. GS Carl Thayer là cố vấn Học viện Quốc phòng Úc và là giáo sư tại đại học New South Wales.
Mặc Lâm: Thưa GS như ông đã biết Trung Quốc vừa ngang nhiên mang giàn khoan HD 981 vào vùng biển đặc quyền kinh tế của Việt Nam, Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao đã có nhưng lời lẽ chống lại hành động này trong khi Thời báo Hoàn cầu lại lớn tiếng đòi cho Việt Nam một bài học. Ông đang có mặt tại Việt Nam trong thời điểm này vậy GS nhận xét các diễn biến này ra sao?

GS Carl Thayer: Trước hết việc Trung Quốc ngang nhiên đem giàn khoan vào vùng biển đặc quyền kinh tế của Việt Nam phải gọi đó là hành động khiêu khích, xâm phạm vùng biển đặc quyền này của Việt Nam theo luật pháp quốc tế. Theo như một báo cáo tôi có được thì Trung Quốc đã mang đến hơn 70 chiếc tàu đủ loại để bảo vệ chung quanh giàn khoan và một trong các tàu chiến của Trung Quốc đã đâm vỡ tàu cảnh sát biển của Việt Nam làm cho một số thủy thủ Việt Nam bị thương.

Dứt khoát phải gọi đây là hành động khiêu khích vì đi ngược lại quan hệ giữa Việt Nam và TQ như chúng ta đều biết cả hai phía đều tuyên bố là luôn luôn phát triển và hầu như tất cả đều diễn tiến tốt đẹp. Trung Quốc không phải chỉ khiêu khích riêng đối với VN mà họ đã từng làm đối với các nước trong khu vực

GS Carl Thayer

Trong số hợn 70 chiếc tàu ấy thì nguồn tin từ Hoa Kỳ vừa xác nhận là có cả tàu chiến của Hải Quân Quân đội Nhân dân Trung Quốc và đó hành động leo thang nghiêm trọng khi Trung Quốc mang tàu chiến tấn công chứ không còn là tàu tuần duyên hay Ngư chính như thường thấy trước đây.
Mặc Lâm: Nữ phát ngôn viên của Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ tại Wasington DC đã tuyên bố là những hành động khiêu khích ấy của Trung Quốc không thích hợp với việc duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực. Là một chuyên gia về Biển Đông ông có nhận xét gì về tuyên bố này?

GS Carl Thayer là cố vấn Học viện Quốc phòng Úc

GS Carl Thayer: Dứt khoát phải gọi đây là hành động khiêu khích vì đi ngược lại quan hệ giữa Việt Nam và Trung Quốc như chúng ta đều biết cả hai phía đều tuyên bố là luôn luôn phát triển và hầu như tất cả đều diễn tiến tốt đẹp. Trung Quốc

không phải chỉ khiêu khích riêng đối với Việt
Nam mà họ đã từng làm đối với các nước trong khu vực. Quan hệ với Indonesia, Malaysia đã có vấn đề và rồi khiêu khích, xâm lấn vùng biển của Philippines đã làm nước này vận động đồng minh và nỗ lực không ngừng cải thiện quốc phòng của mình.
Trong các hội nghị Đông Nam Á hồi gần đây vấn đề biển Nam Trung Hoa đã trở thành chủ đề chính. Và khi Trợ lý Ngoại trưởng Daniel Russel đến Việt Nam trong ngày hôm nay sẽ có những tuyên bố chính thức vể vấn đề này sau khi có đầy đủ thông tin về vụ giàn khoan HD 981. Chúng ta chờ đợi những trao đổi thông tin mà Việt Nam đưa ra và sự tuyên bố dứt khoát, nêu lên quan điểm rõ ràng của Hoa Kỳ về hành động khiêu khích này của Trung Quốc.

Nếu Trung Quốc kích hoạt các giàn khoan sẽ chứng minh rằng họ đang xác nhận tuyên bố chủ quyền của mình và các quốc gia trong khu vực sẽ chỉ phải chấp nhận việc đã rồi

GS Carl Thayer

Mặc Lâm: Nếu Trung Quốc vẫn giữ lập trường kích hoạt giàn khoan HD 981 thì việc gì sẽ xảy ra giữa các nước trong khu vực?
GS Carl Thayer: Nếu họ làm như vậy thì cũng là điều có thể thấy. Thật ra thì Trung Quốc đã di chuyển giàn khoan này từ lâu nhưng họ cho biết là chỉ thăm dò trong vòng ba tháng và có khả năng rút đi vào tháng 8 sắp tới, tuy nhiên tuyên bố đó chẳng nói lên điều gì cả. Người ta còn nhớ vụ cắt cáp tàu Bình Minh trước đây nhưng Trung Quốc vẫn cho là mình đúng. Và lần này đặt giàn khoan trái phép trên vùng biển mà họ tuyên bố chủ quyền nằm chồng lên vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Họ cho tàu chiến chạy chung quanh bảo vệ giàn khoan là một thí dụ nữa cho thấy họ tỏ ra cương quyết muốn chứng tỏ sự hiện diện lâu dài của mình trên vùng biển này.

Đường chín đoạn mà họ vẽ nằm chồng lên tất cả các nước trong khu vực cho các nước thấy kế hoạch lâu dài và là một ý đồ lớn nhằm áp đặt chủ quyền trên vùng biển Nam Trung hoa. Trung Quốc đã làm cho các nước âm thầm tự trang bị vì biết rằng đây là một kế hoạch lâu dài của Bắc Kinh cho tới khi nào họ hoàn toàn chiếm được biển Đông.

Hình ảnh tàu Trung Quốc tấn công tàu Việt Nam. Nguồn nguyentandung.org

Trước khi vụ việc này xảy ra thì đã có dấu hiệu cho thấy cả Indonesia và Malysia đã âm thầm tiến hành các bước để chống đỡ và cải tạo hệ thống phòng thủ của họ sau khi hội nghị thượng đỉnh ASEAN tại Myanmar diễn ra. Việc tiếp tục kích hoạt giàn khoan sẽ làm các thành viên cốt lõi của ASEAN thống nhất hơn trong cố gắng thuyết phục Trung Quốc từ những hành động quyết đoán như vậy.

Điều mà tất cả các nước ASEAN có thể làm là cố không cho Trung Quốc tiếp tục leo thang, điều này cũng có nghĩa là hy sinh quyền tài phán quốc gia của Việt Nam trong vùng đặc quyền kinh tế

GS Carl Thayer

Nếu Trung Quốc kích hoạt các giàn khoan sẽ chứng minh rằng họ đang xác nhận tuyên bố chủ quyền của mình và các quốc gia trong khu vực sẽ chỉ phải chấp nhận việc đã rồi.
Mặc Lâm: Theo GS vai trò của khối ASEAN trong vấn đề này ra sao nếu tình trạng căng thẳng tiếp diễn và có thể tồi tệ hơn?
GS Carl Thayer: Những nước thành viên chủ yếu trong khối ASEAN đã không nhiều thì ít gì tỏ thái độ tiêu cực trong hội nghị tại Cambodia, tuy nhiên trong toàn khối thì tôi tin rằng họ sẽ lên tiếng chống lại việc leo thang trong khu vực nhưng họ sẽ không nêu tên nước nào cụ thể. ASEAN sẽ đưa ra những luật lệ của Liên Hiệp quốc hay Công ước quốc tế về luật biển hay những luật lệ khác như DOC để cảnh báo.
ASEAN sẽ ra tuyên cáo phản đối việc sử dụng vũ lực hoặc đe dọa vũ lực để giải quyết tranh chấp lãnh thổ. ASEAN không có khả năng ảnh hưởng đến Trung Quốc và nếu thúc ép thì Trung Quốc có thể rút khỏi các cuộc thảo luận DOC.
Điều mà tất cả các nước ASEAN có thể làm là cố không cho Trung Quốc tiếp tục leo thang, điều này cũng có nghĩa là hy sinh quyền tài phán quốc gia của Việt Nam trong vùng đặc quyền kinh tế.
Mặc Lâm: Xin cám ơn GS Carl Thayer.