Lê Xuân Khoa
Ngày 1 tháng 5, 2014 Trung Quốc xâm phạm chủ quyền trên biển của Việt
Nam qua vụ đặt giàn khoan khổng lồ 981 tại Thềm lục địa và Vùng Đặc
quyền Kinh tế của Việt Nam. Sự kiện này gây phản ứng mạnh mẽ của nhân
dân trong nước và dư luận quốc tế sôi nổi. Theo dõi tình hình hai tuần
qua, chúng ta thấy có mấy điểm cần đặc biệt quan tâm:
1. TT Nguyễn Tấn Dũng đã thất bại tại hội nghị ASEAN
cấp cao ngày 11.5 khi kêu gọi các nước ASEAN “lên tiếng phản đối hành
động vi phạm nghiêm trọng của Trung Quốc và ủng hộ yêu cầu hợp pháp,
chính đáng của Việt Nam”. Bản Tuyên bố chung ASEAN cũng như của Chủ tich
hôi nghị Thein Sein chỉ kêu gọi các bên sử dụng biện pháp hòa bình và
không làm gia tăng căng thẳng trên Biển Đông, đồng thời cần sớm đạt được
Bộ quy tắc ứng xử (COC).
2. TBT Nguyễn Phú Trọng muốn sang Bắc Kinh gặp TBT Tập Cận Bình nhưng lời yêu cầu bị từ chối (báo New York Times,
12.5) Trong khi đó, Trung Quốc leo thang cảnh cáo Việt Nam không được
cản trở hoạt động của giàn khoan và phài bảo vệ tài sản và sự an toàn
của kiều dân và công nhân TQ ở Việt Nam. Dù đã có thật sự nổ súng hay
chưa, thực tế là lãnh đạo Bắc Kinh đã xé bỏ các thoả thuận năm 2011 (với
TBT Nguyễn Phú Trọng) và 2013 (với CT Trương Tấn Sang) cam kết giải
quyết hoà bình các vấn đề giữa hai nước.
3. Phản ứng của Hoa Kỳ không khác gì thái độ của
ASEAN. Ngày 13.5 Ngoại trưởng John Kerry vẫn chỉ bày tỏ sự “quan tâm sâu
sắc” tuy có nhận xét thêm là hành động của TQ có tính “khiêu khích” .
Lập tức ông bị đồng nhiệm TQ Vương Nghị khuyến cáo là hãy “thận trọng
trong lời nói và hành động”. Trong khi đó thì Tổng Tham mưu trưởng quân
đội TQ Phòng Phong Huy sang Washington họp bàn về “hợp tác quân sự mật
thiết hơn” và chắc chắn sẽ thảo luận về biến cố giàn khoan. Người ta có
thể nghi ngờ làHoa Kỳ có thể đã hết kiên nhẫn với Việt Nam vàcó thể đồng ý
với một đề nghị đổi chác với Trung Quốc. Lần này thì không ai có thể
chỉ trích Hoa Kỳ bán đứng Việt Nam vì chính Việt Nam đã từ chối hợp tác
với Hoa Kỳ.
Lãnh đạo Hà Nội đang lâm vào tình trạng bế tắc chưa biết xoay xở ra
sao vì thình lình bị mất chỗ dựa an toàn là Trung Quốc. Phương châm “16
chữ vàng”và tinh thần “4 tốt” được TQ bày ra cho VN như những câu thần
chú thiêng liêng thì nay lại bị chính lãnh đạo TQ ném vào sọt rác. Bởi
thế, đã hai tuần qua mà Tổng Bí thư, Chủ tịch nước và Chủ tịch Quốc hội
đều im hơi lặng tiếng. Chỉ có Thủ tướng là lên tiếng tố cáo TQ ở hội
nghị ASEAN, nhưng quan điểm bất đồng của ông Dũng với ba người trong “Tứ
trụ” vẫn còn là một bí ẩn chưa được tiết lộ. Hội nghị Trung ương số 9
diễn ra đến hôm nay đã bảy ngày cũng làm như không biết đến biến cố giàn
khoan. Chính quyền không còn dám ngăn cấm và đàn áp biểu tình nhưng lại
dùng mưu mẹo tổ chức “biểu tình quốc doanh” để lái nhân dân theo định
hướng của nhà nước, nhưng thất bại.
Trong khi đó, vấn đề quan trọng nhất đối với trí thức và nhân dân yêu
nước là làm sao thực hiện được cả hai mục tiêu bảo vệ Tổ quốc và dân chủ
hoá chế độ mà không gây bạo động và hỗn loạn, vì như thế chỉ làm lợi cho
TQ và thêm đau khổ cho nhân dân. Chưa kể còn phải giải quyết nhiều vấn
đề khác, nhất là về kinh tế, xã hội nếu bỗng nhiên bị TQ làm gián đoạn.
Ngày 13.5, trên Tuần Việt Nam cómột bài viết rất hay của tác
giả Lê Quang Bình, “Việt Nam thoát thế kẹt ở Biển Đông thế nào?”. Tôi
liên tưởng đến giải pháp tương tự tôi đã đề xuất trong bài “Việt Nam
phải làm gì sau hai cuộc hội đàm thượng đỉnh Việt-Trung và Việt-Mỹ” trên
Bauxite Việt Nam(tháng 8, 2013). Trong phần kết “Sinh lộ cho Việt Nam” tôi còn có nhận xét:
“Hoa Kỳ không thể chần chờ được nữa vì trước những đe doạ mới của
Bắc Kinh ở Biển Hoa Nam (Biển Đông) và Biển Hoa Đông, các nước trong khu
vực đang ráo riết phòng vệ chiến tranh và Hoa Kỳ cần phải có những động
tác thích hợp. Lãnh đạo Việt Nam không nên tiếp tục câu giờ, nhất là
không nên sai lầm nghĩ rằng Mỹ cần ta thì ta có thể bắt chẹt Mỹ phải
nhượng bộ về vấn đề quyền con người. Thật ra Việt Nam cần Mỹ hơn và Mỹ
luôn luôn có những lựa chọn chiến lược khác do những nhóm đặc nhiệm
(task forces) của Hội đồng An ninh Quốc gia, Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc
phòng nghiên cứu và phối hợp hoạt động.
“Suốt chiều dài bốn nghìn năm lịch sử, Việt Nam không có một triều
đại hay một chính phủ nào chịu dâng nước cho ngoại bang vì muốn duy trì
quyền lợi của dòng họ hay phe đảng của mình. Việt Nam ngày nay đang
đứng trước một khúc quanh lịch sử và một tình huống chính trị chưa bao
giờ thấy, vì Tổ quốc mất hay còn lại tuỳ thuộc vào sự chọn lựa của một
Đảng cầm quyền: mất nước để duy trì chế độ độc tài, hay giữ được nước
nhưng phải dân chủ hoá chế độ”.
Trước đó, trong bài “Việt Nam sẽ ra sao sau bài diễn văn Shangri-La?
(tháng 6, 2013) tôi cũng đã bình luận về quan điểm độc lập và trung lập
của TT Nguyễn Tấn Dũng giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ:
“Thủ tướng Việt Nam đã cho thấy một bước ngoặt quan trọng về chính
sách đối ngoại của Hà Nội: tìm cách thoát khỏi sự khống chế của Bắc
Kinh và gia tăng hợp tác với Hoa Thịnh Đốn. Có thể nói đây là chính sách
“xoay trục sang Hoa Kỳ” (pivot to the U.S.) của chính quyền Việt Nam.
Điều này không có nghĩa là Việt Nam muốn tìm một đồng minh quân sự để
chống lại Trung Quốc mà chỉ là một quyết định khôn ngoan để bảo vệ độc
lập và chủ quyền của mình. Trong phần cuối bài diễn văn, ông Dũng đã
khẳng định là “Việt Nam không liên minh với nước này để chống lại nước
khác.” Điều này hé mở khuynh hướng về quy chế trung lập có thể sẽ được
các nước ASEAN chấp thuận như một chọn lựa thích hợp với “vai trò trung
tâm trong nhiều cơ chế hợp tác đa phương”.
Mặc dù nhấn mạnh vào thói “nói một đằng, làm một nẻo” của các nhà
lãnh đạo CS, tôi vẫn nhắc nhở Thủ tướng Dũng “cần phải lấy được niềm tin
đã mất trong nhân dân” và để được như vậy, ông Dũng “cần phải có một
hành động đột phá thứ nhì, xoay chuyển chính sách đối nội từ độc tài
sang dân chủ” (Hành động đột phá thứ nhất như đã nói ở trên là xoay
chuyển chính sách đối ngoại, từ lệ thuộc vào Trung Quốc sang hợp tác với
Hoa Kỳ).
Lãnh đạo Việt Nam đã nhiều lần để lỡ thời cơ đem lại độc lập, tự do
và hạnh phúc cho dân tộc. Lãnh đạo Việt Nam vẫn đề cao chủ trương “làm
bạn với tất cả” nhưng thực tế Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam rất cô đơn
vì không có bạn, cũng không có đồng minh. Ngay cả quan hệ “vừa là đồng
chí vừa là anh em” đối với Trung Quốc cũng đã bị lãnh đạo Bắc Kinh đính
chính “chỉ là đồng chí chứ không là đồng minh”. Cơ hội “thoát Trung” lần
này cũng đã quá trễ nhưng vẫn còn hy vọng nếu lãnh đạo Việt Nam thật sự
thức tỉnh và quyết tâm đồng hành với nhân dân.
Về phía trí thức và nhân dân, các nhóm công dân của xã hội dân sự mà
hiện nay đã lên tới trên 20 tổ chức, cần cử ra những đại diện ngồi lại
với nhau để thành lập một hình thức hợp tác tạm gọi tên là Liên minh Cứu
nguy Tổ quốc hay một danh xưng khác thích hợp hơn. Các nhóm trong Liên
minh này đều độc lập và bình đẳng, hợp tác với nhau trên cơ sở mẫu số
chung, đại đồng tiểu dị. Đại diện các nhóm sẽ bầu ra một Hội đồng Điều
hành của Liên minh theo lề lối dân chủ, căn cứ trên những điều kiện thích
hợp, như hiểu biết, kinh nghiệm, khả năng tổ chức, giao thiệp, v.v.Cũng
cần có một bản nội quy ấn định rõ sứ mệnh và cấu trúc của Liên minh,
vai trò và trách nhiệm của các nhóm thành viên, nhất lả thể thức làm
việc cho có hiệu quả và ngăn ngừa được sự lạm dụng quyền lực của một cá
nhân hay phe nhóm nào.
Liên minh cần công bố một bản nhận định thật bình tĩnh và sáng suốt
về tình hình căng thẳng với Trung Quốc và đưa ra những nguyên tắc cơ bản
cho việc giải quyết một cách thực tế và thích hợp. Bản nhận định và đề
nghị sẽ kêu gọi chính quyền đồng hành với nhân dân thông qua đối thoại,
tham khảo và hợp tác trong việc hoạch định và thực thi những chính sách
mới về đối nội và đối ngoại, đáp ứng được nguyện vọng của nhân dân và
được sự ủng hộ của bạn bè quốc tế.Trước tiên là chính quyền cần thả ngay
những người đã bị bắt và kết án chỉ vì bày tỏ lòng yêu nước. Lời kêu
gọi cũng được hướng đến các cấp trong hệ thống hành chính, quân đội,
công an trên toàn quốc,với mục đích đoàn kết toàn dân. Như vậy dân tộc
mới cóđủsức mạnh bào vệ độc lập và chủ quyền đât nước, đồng thời hậu
thuẫn cho sự chuyển đổi thể chế từ độc tài toàn trị sang dân chủ đa
nguyên đa đảng một cách trật tự, ôn hoà.
Tất nhiên, các tổ chức Xã hội Dân sự vẫn phải cảnh giác và chuẩn
bị ứng phó với những diễn biến phức tạp bất ngờ có thể dẫn đến rối loạn
hay bạo động do nhân dân tự phát hay do những phần tử phá hoại khích
động, hay do lực lượng an ninh đàn áp.
Việt Nam đang đứng trước một khúc ngoặt khó khăn, một tình trạng oái
oăm chưa từng thấy trong lịch sử vì chính quyền có thể thuận theo ý
nguyện của nhân dân hay ngoan cố duy trì chế độ độc tài tàn bạo dù có
phải cúi đầu tuân phục quân xâm lược. Nhưng nhân dân đã đứng lên với khí
thế không có lực lượng phản động nào ngăn cản nổi. Cầu mong cho những
đầu óc u mê hãy bừng tỉnh để tránh khỏi kết cục bi thảm và muôn đời bị
lịch sử và nhân dân nguyền rủa.
14.05.2014
L.X.K.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét